Haiku en Zilverwerk

De haikukern Antwerpen bestaat een kwarteeuw, en dat is op gepaste wijze gevierd met de jubileumbundel Zilverwerk. 25 jaar Haikukern Antwerpen vzw 1988 – 2013. Haikuschrijver en lid van de stuwgroep Ferre Denis is de samensteller van deze feesteditie.
Een haiku is een korte versvorm van Japanse oorsprong en telt drie rijmloze regels van opeenvolgend 5, 7 en 5 syllaben. Het zijn korte gedichten van bespiegelende aard of met een intense natuurervaring als kern. Dat is althans wat de dikke Van Dale en bijvoorbeeld C. Buddingh’s Lexicon der poëzie (1978, 3de druk) hierover zeggen, want Ferre Denis zélf noteert in zijn recensie van essays over haiku; Hink-stap-sprong van Mark Meekers (de tekst hiervan is in 2013 verschenen in deze recensiereeks, De VVL-Boekhouding): Ik meen dat er geen formule bestaat om de kern van haiku weer te geven.
Inhoudelijk kun je haiku dus, net als de ‘reguliere poëzie’, nergens op vastpinnen. Blijft over: de vorm. Een haikudichter gaat erg compact te werk  en schrijft een tekst van vijf, zeven en vijf lettergrepen, waarin alles vervat is. Alles. Denis raakt in zijn bespreking van Mark Meekers’ essays de kern van haiku: Als je elke formulering als een facet van haiku beschouwt en die dan samenbrengt tot een geheel dan kan je spreken van een briljant die schittert en benadert men haiku. (Denis geeft, anders dan Van Dale, het woord haiku geen lidwoord en geen meervoud. Het is: het fenomeen haiku.)
Zilverwerk is een jubileumboek, een overzichtsbundel, een beknopte bloemlezing van Antwerpse haikudichters, een activiteitenverslag. De haikukern Antwerpen is een erg actieve groep, die op 25 jaar tijd zeventig haikubundels uitgaf. Ferre Denis is met Zilverwerk bijzonder volledig en probeert in deze jubileumuitgave een overzicht van de ‘boekhouding’ van de haikuvereniging weer te geven. In een Woord vooraf schrijft hij waarvoor de Antwerpse haikukern staat. Dan volgt een korte correspondentie die toelichting geeft bij de keuze van de titel van deze overzichtsbundel: Zilverwerk. Een hele reeks pagina’s wordt dan besteed aan de lijst van leden met elk een haiku uit hun eerste inzending, aan de volledige fondslijst (69 uitgaven én een wedstrijdbundel) en een overzicht van haikuwedstrijden en hun laureaten. Ook alle activiteiten van 1988 tot heden worden opgesomd. Het boekje sluit af met (alweer) lijsten  met namen van sponsors, mecenassen en van mensen (dichters?) die om een of andere reden gelukwensen verdienen.
Artistiek gezien is het hoofdstuk Bloemlezing 2010-2013, waarin een aantal leden (en niet-leden) telkens 2 pagina’s haiku publiceert, het interessantst. Er staan ‘briljanten’ in Zilverwerk. Een voorbeeld van Werther Quartier (†): Op een rozenknop, / reikend naar een zonnestraal, / een donderbeestje. (p. 91)
Opvallend is wel dat in de bloemlezing ook een andere korte Japanse versvorm is binnengeslopen: de tanka. Maar in het activiteitenoverzicht kan ik lezen dat sedert 2012 ook een tankadag wordt georganiseerd. Het fenomeen tanka maakt dus deel uit van de belangstelling en de poëziewereld van de haikukern Antwerpen.

Zilverwerk. 25 jaar Haikukern vzw 1988 – 2013. Samenstelling: Ferre Denis, 2013, ISBN: 978-90-75714-63-0

(Philippe Cailliau)