De bruiden oud, nieuw

Roel Richelieu Van Londersele (1952) debuteerde in 1973 en is dus 40 jaar dichter. Om dit op passende wijze te vieren, heeft hij De bruiden. Gedichten 1973-2013 uitgegeven. Oud en nieuw: in De bruiden staan vooraan gedichten uit Van Londerseles vroegere bundels, maar achteraan staat een volledig nieuwe dichtbundel die ook De bruiden heet.
In zijn Verantwoording schrijft de auteur dat hij uit zijn vroegste werk slechts enkele gedichten heeft bewerkt en geselecteerd – zeven uit drie bundels – omdat die poëzie niet meer beantwoordt aan zijn schrijfcredo van vandaag. De huidige Van Londersele hanteert een precieze, sobere taal en een toegankelijke beeldspraak.
Vanaf Mijn geboomde vader (1980) zijn alle bundels integraal opgenomen, omdat ze stroken met de huidige visie van de dichter én omdat anders belangrijke structurele kenmerken van de publicaties zouden verloren gaan. Van Londersele gaf de meeste van zijn bundels immers een binaire structuur mee. Een ruwe schets: in Mijn geboomde vader wordt dood tegenover geboorte geplaatst, in Een nagelaten liefde staan liefdesgedichten naast contemplatieve poëzie rond bijvoorbeeld twijfel, in Invoelen is het lelijkheid versus schoonheid.
Het interessantst en ook het boeiendst in deze verzamelbundel is de nieuwe De bruiden, die het voorlopige eindpunt markeert in de evolutie van de dichter Van Londersele. De bruiden is strak gestructureerd. De bundel, waarin nuchterheid en reflectie harmonieus samengaan, bevat zes hoofdstukken die de schrijver zijn leven bepalen: de eerste cyclus handelt over vrouwen, de tweede is een zelfbeschouwing, de derde bevat drie vriendschapsgedichten, de vierde gaat over tederheid en berusting, de vijfde verwoordt de positiebepaling van de dichter en de zesde ten slotte toont de ouder wordende schrijver in zijn bezorgdheid over zijn krachten.
De thema’s liefde, dood en eenzaamheid zijn onderhuids alomtegenwoordig. Ik zou Van Londerseles poëtisch oeuvre mild en gepolijst willen noemen: het is de poëzie van de intimiteit, van de zoektocht naar schoonheid als verweer tegen de dagelijkse lelijkheid. De gedichten zijn sterk picturaal, ze vertrekken vanuit een kleine observatie, een subtiel gebaar, een relativering, een eenvoudig - maar toch origineel beeld. De dichter zoekt de existentiële zin in schoonheid, tederheid, in het belang van de kleine, zingevende emoties, in de kwetsbare roerloosheid (alles gebeurt met klein gebaar / zoals je een vaas op tafel zet - p. 271), in twijfel, maar ook in gemoedelijkheid. Er worden geen grote woorden, combattieve taal en intense beelden gebruikt: Van Londersele zoekt schoonheid en emotie. 

Als verzamelbundel biedt De bruiden 1973-2013 een overzicht van en een terugblik op Van Londerseles poëtische oeuvre. Als nieuwe publicatie is De bruiden een bundel vol eenvoudige schoonheid, die de lezer meevoert in een zoektocht die de nodige diepgang verkrijgt door het exploreren van relaties als stad en landschap, vader en zoon, man en vrouw, ziekte en gezondheid … . Een schitterende regel wil ik u niet onthouden: hij licht het kleine anker uit zijn koffie (p. 286). Zulke versregels verschaffen deze bundel meerwaarde.

De bruiden. Gedichten 1973-2013, Roel Richelieu Van Londersele, Houtekiet/Atlas Contact, Antwerpen/Amsterdam, 2013, ISBN 9789025442477

(Philippe Cailliau)