Hommage aan Loepsie

Souvenirs, herinneringen, memoires, autobiografische teksten … al die begrippen betekenen iets verschillends, en de keuze van het begrip bepaalt uiteindelijk de inhoud van de tekst. Lucienne Stassaert, al decennia gekend als dichter, toneel- en romanschrijver, vertaler en schilder, heeft nu beslist haar visie op de dingen eens in een andere vorm te gieten. Voor mij ligt het bij poëzieuitgeverij P gepubliceerde Souvenirs: een prozaboek. De auteur noemt haar boek: Aantekeningen in de loop van de tijd.
Stassaert, die in 2016 tachtig zal worden, heeft uiteraard stof (aarde) genoeg om diep te graven in interessante momenten en ervaringen uit haar leven. Al op de eerste bladzijden maakt ze gebruik van de titel van haar dichtbundel uit 1978 om zich als steller van deze memoires de jonkvrouw met de spade te noemen. Ze zal meer dan 135 pagina’s diep in haar verleden graven en zoeken naar details en gebeurtenissen die haar leven van toen, en zelfs dat van nu, beïnvloed hebben. De jonkvrouw met de spade komt terecht bij haar ouders en grootouders, en bij een traumatische ervaring met haar grootvader die fundamenteel haar houding tegenover de mens en ten opzichte van relaties bepaalde. Maar in het verleden waren er ook andere belangwekkende zaken: de lectuur van auteurs die hààr schrijven stuurden, schilders die een onuitwisbare indruk op haar maakten door wat zij creëerden of door hun levensverhaal.
Niet alleen het verleden komt aan bod. Stassaert heeft Souvenirs in drie periodes geschreven: in 2010, 2011 en 2013, en elk ‘hoofdstuk’ bestaat uit teksten over vroeger, afgewisseld met beschouwingen over het heden. Nagedacht wordt over items die in haar dagelijks leven om aandacht vragen: het aftakelende lichaam, haar rol van vrouw, echtgenote en moeder, het leven van haar twee dochters en haar aandacht en liefde voor hen. Stassaert schrijft, haar dichterschap indachtig, heel poëtisch proza. Het boek barst van lyrische zinnen en metaforen. Onderwerpen zijn: dromen, de omgang met de problematische tijd, het beeld van de dood, eenzaamheid, angst. Stress en bitterheid verschijnen als ze zich miskend voelt. Souvenirs is ook een boek vol kunst. Ze becommentarieert werk en leven (soms ook de dood) van collega-schrijvers en reflecteert over haar eigen literair en beeldend werk. Ze vertelt het verhaal van haar eigen poëtica en haar vertaalactiviteiten. Nergens krijgt de lezer de indruk dat Stassaert oppervlakkig is. Met kennis van zaken blijft ze de lezer boeien. Voor haar zijn haar kunst en haar neiging om alles tot schoonheid te herleiden onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Ontroerend, passioneel zijn de aantekeningen over haar lievelingskater Loepsie en zijn dood, die de schrijver in een leegte stort waaruit ze met veel moeite kruipt. Loepsie was 17 jaar lang haar levensgezel, hij gaf haar leven inhoud, zin en warmte.  Ik heb wel de indruk dat Stassaert deze aantekeningen geschreven heeft om afscheid te kunnen nemen van bepaalde episodes in haar leven. Maar Souvenirs is geen eindpunt: de toekomst lonkt.

Souvenirs. Aantekeningen in de loop van de tijd, Lucienne Stassaert, P, Leuven, 2014, ISBN 978-94-91455-57-5

(Philippe Cailliau)